Marea baixa

Paseo polas nubes

"El gato que atraviesa las paredes" é umha curiosa novela de Heinlein na que, complentamente ó marge da historia, hai um gatinho que atravesa as paredes "porque es tan pequeño, que todavía no sabe que las paredes no se pueden atravesar". 

Pasa a veces na vida. A mín, alomenos, pásame, coma ó gatinho. Que atraveso paredes por pura inercia e ignorancia, por nom saber que nom se poden atravesar. Pásame, alomenos, ata que umha ráfaga de madurez (já nom som un neno) ponme ante a vista a solidez das paredes, dos muros, dos valados. E a vida convértese, de repente, sem saber cómo, num labirinto de tolos. Comezo a pensar coma um adulto, a buscar umha lógica no labirinto, a procurar umha saída. Corro polos pasilhos sem entender nada. Busco nos mapas, pergunto a outros que buscan tamén a saída, o caminho. Guías nom falhan. Hai gente que, efectivamente, pode elevarse e mirar o labirinto dende arriba. Pensan que iso val de algo. Hai tamén quem se adica a furar os muros : pírricos avances. Hainos que, trabalhosamente, fan umhas ás de plumas pegadas com cera, incluso conseguen voar : pero o labirinto exténdese por todo o horizonte.

Levo um tempo así : atrapado. Tentando desaprender a solidez da materia. Pensando cómo era.

Cómo fun.

Velhos (I)

A. chámame chorando. "Se ha muerto mi abuelo" dí. Está moi triste.

Lembro o día que morréu o meu avó Alfonso. Tinha 91 anos, e vivéunos ata o último día. Vivía cós meus tíos en Pontevedra. Paseaba e lía o periódico a diario. No clube de jubilados de Pontevedra tinha amigos, e gostaba de ir falar com eles. Morréu de repente, umha noite. Nem filhos nem netos chorabam. O día do enterro, na casa dos meus tíos, os primos falábamos animadamente, e ata César se atrevía a alegrar o velório com algúm chascarrillo. Só dous primos, estudados en universidade do Opus, gardabam um gesto serio e censuraban coa mirada a levedade reinante. Durante o enterro, na igrexa, a gente estaba seria, pero nom triste.

O avó de A. vivía numha residencia de anciáns en Burgos, viuvo, só. Eu vino un par de veces. Tinha a mirada baixa, derrotada. Había que berrarlhe moi alto, porque disque apenas oía, pero eu penso que, simplemente, nom facía caso.  A lucidez dábalhe dabondo para saber que já estaba de sobra. A eventual visita nom o sacaba da súa soedade. Os filhos ían velo umha vez ó mes. A. umha vez ao ano.  

Agora chora. "Se ha muerto mi abuelo", dí. Ela cré que chora por iso, polo avó morto. Pero eu penso que nom. Eu penso que chora porque onte morréu um senhor en Burgos, e agora, ela, já nunca vai conhecer ó seu avó.

O ceo de Checho

Ao longo da minha vida, tenho pensado a miudo que ainda que o dianho nom exista, um inferno tem haber. Tamén dúas vezes penséi que, ainda que Deus nom exista, o ceo tem que existir :

Cando eu tinha 12 anos, marchamos a vivir a Pontevedra. O edificio no que vivíamos remataba de se construir, e todos os que vivíamos alí eramos novos na zona. Como soe pasar nestes casos, os pais organizan a comunidade de vicinhos, os nenos jogamos todos no patio, conhécese todo o mundo, e os rapaces enseguida fan amigos. Nos tamén.
No sexto piso, dous por enriba de nós, vivía umha familia do Opus Dei. Coma toda familia do opus que se precie, tinhan moitos filhos, neste caso ums dez. A máis velha levábame um ano, despóis vinha umha rapaza da minha idade, e así, en descenso, ata o pequeno recén nado. Tanto os pais coma os filhos, mália a um certo hieratismo familiar, eran extrovertidos e alegres. Pero había um neno, dums 10 anos que era um auténtico terremoto. O típico rapaz alegre, jogador, traveso e hiperactivo, que pola súa simpatía daba nome ó resto da familia : os Chechos. Checho era o cuarto filho (segundo home). Era loiro, de olhos claros, de pelo curto i erizado, máis bem pequeño, enjuto, hiperactivo, locuaz, tremendamente gamberro. Tinha a idade do méu irmán pequeno, e estaba por iso a miudo na nosa casa, ou jogando juntos á pelota no patio. Nom séi se polo traste que era, ou polo simpático, pero todos lhe colhéramos um carinho especial a aquel rapaz. Umha noite, sem previo aviso, deulhe um derrame cerebral, e morréu. Tinha entón 11 anos.
Lembro que daquela eu andaba moi desencantado da religión, pero penséi “tem que haber um ceo, ainda que só sea para Checho”.

Este episodio veume á memoria de novo estes días. Na minha mente, por segunda vez, repitéuse a frase. Porque no ceo de Checho, entróu o pasado mércores Teresinha.

Cores

Estou nestes intres escoitando ó teu querido Calamaro. "Vendrá la muerte y tendrá tus ojos". Casualmente onte merquéi -numha librería de viejo-  umha antología de Cesare Pavese, i esta manhá vinha no metro a ler "Vendrá la muerte y tendrá tus ojos". Os poemas só coinciden en título e dureza. De repente tudo se enche de referencias ó suicidio. Nom sei a cor das pastillas que tomóu Pavese para se suicidar, pero seguro que eran a mesma que a da sustancia "que me dejó flaco" (Calamaro). E adivinha de quém é a traducçom da antología : J.A. Goytisolo. Eu nunca crín aquela historia que a súa familia inventóu para "dignificar" o seu suicidio : que caéu tentando arranxar umha persiana.
"La vida se venga -y está bien- si uno le roba el oficio. No es nada la preocupación de componer -el famoso tormento- frente a la de haber creado algo, y no saber luego qué hacer" (Il mistiere de vivere).

O caso é que, umha vez, veu a vida e tinha os teus olhos.

Néboa

Hoje amencéu com néboa en Madrid, fenómeno tremendamente raro nesta cidade seca, e dame por pensar que a néboa tem um efeito inverso ao que contan da bomba de neutróns : borra os edificios, e deixa a xente intacta.

Prioridades

Fai um par de semanas, cando veu o presidente chino a Espanha, puxeron pola tele algumhas das imagens das atrocidades que nese país se fam para garantizar a estabilidade dum sistema que fai vivir moi bem a moitos : comezando polos dirigentes do partido, e rematando en cada um dos que podemos atopar entre as nosa cousas umha etiqueta que pon "made in China". Lembro umha de esas images, e témome que nom a olvidaréi en moito tempo : umha ringleira de homes axeonllados coas máns atadas na espalda, a cabeza ligeiramente humilhada. Detrás de cada home había um soldado, que, ao sinal, deu dous pasos ó fronte, apuntóu có fusil, e disparóu na cabeza do home. Ao que estaba máis preto da cámara véuse cómo lhe saltaba o sangue pola boca. Despóis desplomouse inerte. Nom gosto destas images de tan forte carga emocional. Nom som boas para fazer juizos. No méu caso, simplemente provócanme umha grande vergonha, e ganas de calar.

Hoje lim en El Mundo digital um titular : "Paul McArtney dice que no actuará jamás en China". Ainda que me parecía un gesto demasiado teatral, penséi que Paul facía bem. Pero lín a noticia, e descobrín que o ex-Beatle tem outras prioridades.

Qué lhe importa a ninguén

Ás vezes, cando escrebo cousas neste espazo -experiencias tan cotidianas coma vulgares, ejercicios de memoria, pensamentos máis ou menos arrogantes- dou en pensar qué lhe importarán a ninguén. Penso ás vezes no leitor defraudado destas linhas que, buscando cecáis algo entretido, algo que lhe divirta, que o traslade, cae no blog, e remata mirando este meu encefalograma, com olhos do médico psiquiatra os que me conhecen, cós do simple forense, os outros. Porque eu, ainda que escrevo por e para mín, sou consciente do médio público do blog, e da gente que o lê.
E penso que, sen o querer, acabo contraendo umha espécie de obriga de escrever, de ter algo que ofrecer a quem pola cova pasa... umha obriga que nom sempre se pode satisfazer.
Entón, coma descargo própio, quixera citar (modestamente) a um grande poeta, que um día dixo :

“Y al cabo, nada os debo; debéisme cuanto he escrito.
A mi trabajo acudo, con mi dinero pago
el traje que me cubre y la mansión que habito,
el pan que me alimenta y el lecho donde yago.”

Antenas

Cando o ano pasado estiven por Egipto e Tunez, chamóume moitísimo a atençom umha image : no medio do deserto, en chozos que eran apenas catro paredes de adobe, ahí a estaba, no telhado, frágilmente soportada, umha enorme antena parabólica. Nestes países, as parabólicas estaban en cada casa, cada telhado, cada balcón. Pero nom esperaba velas en cada chozo miserável do deserto.

Claro : fai anos a parabólica era privilegio de gente com cartos, de ahí o aparente contraste ao velas num entorno tan probe. Será porque as tornas están cambeando. As do ocio, que nom as da pobreza. O ocio é cada día máis caro. Numha cidade coma Madrid, é cada vez máis complicado fazer algo fora da casa sem gastar umha cantidade de cartos considerável. Cando eu era mozo, en Pontevedra, quedaba com Chelo no Savoy, o Café Central ou o Carabela, e podíamos pasar a tarde enteira falando tranquilamente diante dumha cunca baleira de café. Agora a cousa nom é tan sinxela. Eu gosto de caminhar, pero cando quedo com alguén, tomar un café (morno, para que o bebas depresa) tes 15 minutos para marchar, antes de que o camareiro venha preguntar catro vezes se nom vas tomar algo máis. E já estás doutra volta na rúa, caminhando entre tendas. Alternativas de ocio común : cine/teatro, ir de tendas, umha cea... sume e sigue do gasto.

Existe, claro, o ocio gratuito. Pódese pasear por um parque, pero isto sempre me trouxo ó caletre a image dum hamster dando voltas na rodinha da jaula. Queda, por fin, subir ó Guadarrama, sem dúbida o melhor e máis barato luxo. Pero para iso, ai!, compre tempo, e iso ainda escasea máis que os cartos.

Tudo isto porque esta manhá, caminho do metro, dóume en me fixar nas terrazas que tenhen os pisos da minha rúa. Estes terrazas, originalmente, estaban abertas, i eran coma balcóns nos que se acumulaba o lixo. Có tempo (e bastantes cartos), a gente foinas cerrando com aluminio, e a maioría dos pisos tenhen já a terraza cerrada. Só umhas poucas, as máis probes (penso eu) permanecen ó aire. E nisto fixéime esta manhá : nestas terrazas acumúlanse a maioría das antenas parabólicas da rúa.

Educaçom para a realidade

Hoje, no metro, estaba a pensar sobor da educaçom. Nom sobor da LOE, nem minucias organizativas semelhantes. Pensaba na distancia, cada vez maior, entre o que se ensina ós rapaces e a súa experiencia ordinaria. Nom é realmente un problema do sistema educativo, senón deste mundo que cada vez é máis lonxano, máis alheo. Fai anos, sorríame ante umha noticia que contaba que moitos nenos de cidade pensaban que o leite saía dos tetrabricks, e había que lhes explicar que nom, que antes había umha vaca que manaba leite. Pero nom é estranho : a experiencia do neno é a do tetrabrick (ainda así, cando eu era pequeno, na ilha, só había umha vaca -a de Paquita, a mulher máis fea do pobo- pero todos sabíamos de onde saía o leite). Os documentáis da tele tampouco ajudam á acercar máis umha realidade da que o neno nom tem experiencia direita, porque a da televisión é, por definión, umha realidade virtual. Despóis de tantas películas, efectos especiáis, e mentiras televisivas que incluso a um adulto lhe costa identificar, cómo pode um neno aprender o que é a realidade? Para o neno a realidade é o mando da tele, o botón do ascensor, e a palanca de cambios do coche do pai. E, si acaso, os cans, gatos, e demáis animáis domésticos. A realidade domesticada, doméstica, caseira. Umha realidade bem pobre.

Em todo isto pensaba eu esta manhá, porque voltéi coincidir no metro com ese pai que sube ó tren en Avd. América, com dous nenos, do que já faléi umha vez neste blog. Hoje o home entróu e perguntóulhe ó filho (así, coma um examen) cómo se creaba umha catarata. O neno falóu mecánicamente de desnivéis (el chamábaos acantilados), falhas do terreo, de correntes de auga. Entón o pai puntualizóu "El río tiene más caudal en el centro que en los lados. El agua corre más y arrastra más piedrecitas por la parte central, por eso las cataratas tienen forma semicircular, porque el río desgasta más el terreno por el centro". Entón o neno calóu un cacho, e ponhendo un pouco de realidade á cuestión preguntóu : "Y porqué tienen esa forma las piscinas?".

Manual para o día despóis do apocalipsis

A pasada semana, despóis de anos buscándoo (chegando incluso a dubidar da súa existença), topéi o livro que levaría comigo a umha ilha deserta : La vida autosuficiente (“Le manuel de la vie sauvage, ou revivre par la nature”). Umha auténtica guía para o día despóis do apocalipsis. O autor, Alain Saury (autor tamén de “les plantes fumables”, que já está na minha lista de buscados), já dende a contraportada fai toda umha declaraçom de intençoms :”En este pobre mundo, que se encamina a la destrucción, si se desencadenara el apocalipsis, con su secuela de hambres, guerras, epidemias, cataclismos... La vida autosuficiente podría ayudarnos a salvar aquello que todavía tuviera salvación. En el momento presente, nos permitirá prevenir la catástrofe y encaminarnos hacia la armonía con la salud de nuestros hijos y de todos los seres vivos en la complicidad y el desprendimiento [...] este es un libro para leer, meditar, practicar y darlo a leer a nuestros amigos, pero, sobre todo, a vuestros hijos, puesto que son ellos quienes pueden hacer posible que este enfermo que nosotros les legamos hoy sea un paraíso el día de mañana”.
Ó longo das 600 páginas dos dous tomos, esta joia explica cómo caminhar e orientarse, quecerse, topar auga, sementar, colheitar, conservar, domesticar animáis salvaxes, fazer um igloo ou umha cova habitável, curar feridas, e toda umha relaçom de plantas comestíveis. Um auténtico manual do home neolítico.
Saiban os interesados que en Madrid, por apenas 7 €, poden adquerilo na livraría de ofertas da Casa del Libro

Se chego

Onte recibín o recibo do meu seguro de vida. Tinha um incremento cercano ó IPC respecto ó ano pasado, e como a prima a cobrar nom aumentóu, eu nom entendía porqué esa subida... ata que me lembraron que, este ano, eu tenho um ano máis. Um ano menos.

Tamén, o meu filho, o domingo, díxome "Papá : cando tí tenhas 83 anos, se chegas..."

Algias

As vezes, sí, alimento a nostalgia. Coma umha forma (máis) de memoria. Como se o único que ficase do pasado fose o eco dumha dor. E a evocaçom desa dor, umha forma de [re]viver o pasado

Sexta

A cita é en Callao, pero nom se pode agardar na porta de um asador para ir a comer bolinhas de peixe. Lógicamente trocamos o sushi pola carne, e damos cumplida conta do churrasco, com postre, café e copa. A comida pide sobremesa longa, e decidimos probar sorte numha das melhores vistas de Madrid. Témola, e colhemos mesa justo ó lado da fiestra, a mirar sobor dos telhados dos Austrias, Palacio Real, Teatro da Opera, Gran Vía... Tiro umhas fotos e pedimos ums tés. O camareiro manexa a iPaq com soltura, pero nom conhece um Earl Grey. Finalmente, convencido de traer o que pedíamos, sirve um té chino de sabor ambiguo. Nese momento, na cafetería do Corte Inglés de Callao, realmente pódese tocar o ceo. Já remataron os que comían, e ainda nom chegaron a velhas que venhen pasar o tempo. Respírase um ambente de intemporalidade. Pola fiestra, um día claro, a vista profunda trae preguntas de ata ónde chega Madrid, qué é aquelo do fondo, e mira que dende abaixo parece feo.

Cando chega o Luis o horizonte achégase e as supernovas alónxanse. Os moteros miran o ceo con preocupaçom. No segundo té já é de noite. Chove.

Tiro umhas últimas fotos e marchamos.

Egosistema (variaçom sobor dum tema de Xose Luis Mosquera Camba)

A Mo.
Eu tinha umha alma antiga, chea de musgos, poboada de loureiros, sobreiras, carbalhos. Madeira velha na que prendéu um amor, umha chama que eu fixen intensa : um incendio que a arrasóu por completo. Agora a minha alma está chea de cortalumes, e durante anos tiven medo das chispas dos amigos, das pequenas fogueiras pasaxeiras, dos lumes de San Xohan. Já nom tenho medo. Se tem que arder, que arda. Pero o egosistema nom se recuperóu. Na terra árida poucas especies medraron : ficóume umha alma de eucaliptos.

Mullholand Drive

Esperto no medio da noite, case pola manhá. Érgome, colho o coche e vou ver a Manu. Cando chego, el e mais Rico están preocupados : alguén entróu na súa casa pola noite, alguén com chave, seguro, pero nom fixo nada : só mirar a tele e revolver cousas. E nom é a primeira vez, pasa a miudo. Eu, de algumha maneira, decátome de que tiven que ser eu. Nom sei porqué, pero sei que fum eu. Umha escura intuiçom. Fum eu, durmido. Entón penso que cecáis, sem sabelo, fago cousas durmido, incluso ir dende a Ilha (onde vivo) a Pontevedra (onde vive Manu) en coche. Estou moi preocupado, porque me da moito medo pensar que fago cousas sem a minha vontade -qué seja a vontade?- por medio. Qué mais cousas faréi durmido? De qué parte da miha vida nom sou consciente? Estou seguro de que nom estou a sonhar, porque já espertéi, e lembro que durmía, e que cecáis facía cousas durmido. Entón comezan a pasar cousas raras, estou numha aldea de pedra, alguén a se mover, coma umha sombra, entre as pedras. Hai gente, e todos tenhen medo -vexo a caras- e métense dentro das casas de pedra. Eu (nom séi porqué), persego a sombra. Tenho medo, pero sego. Entón, numha esquina, a sombra está a me esperar. A sensaçom de medo, o espanto de ver a sombra, chega antes que a visión da propia sombra. Nese intre esperto, berrando. Nervioso, coa sensaçom de medo aínda no corpo, e a consciencia de nom lhe ter visto a cara ó que me asustava. Pergúntome cómo pode o medo chegar antes que a propia causa do medo.
Esta é a segunda vez na minha vida (e as dúas no último mes) que esperto no medio dum pesadelo, berrando.
Cecáis debería deixar de ver películas antes de me deitar.

Marina trae a chuvia

O domingo toca trabalhar na casa. O teito do banho, e máis o da cocinha levan tempo perdendo pintura, e já é hora de o arranxar.
Nunca souben de albanhilería, pero estou disposto a aprender coa práctica. Merco umha paleta, umha llana, emplaste acrílico, e pintura antihumidade. Subido na escaleira, paso a manhá do domingo a fazer desconchóns no teito. Dame moita pena, pero hai que ser radical : hai que rascar tudo para que fique bem. Cando tenho o teito cheo de buratos, rasco cumha lixa, e saco o polvo com un pano húmido. É a hora de comer.
Pola tarde tomo a masilha e a llana. Alisar um teito como o meu é complicado. Tardo dúas horas, pero, sinceiramente, queda de maravilha. Mui profesional.
Despóis toca a cocinha. Os desconchóns som máis extensos e muito menos profundos. A cousa nom queda tan bem, pero, despóis de pintar debería ser pasável.
Estamos cansos, sujos, pero, despóis de tres anos, o teito vai ficar bem, por fin.
Hai que sair, airearse, pasear. Por Emilio Ferrari a rúa está cortada. Coches de policía. Acercámonos e vemos que hai festa ecuatoriana, verbena, e procesión con santo incluída. Já é de noite. Cando cambie a hora cáseque nom veremos o sol...
Voltamos a casa. Tirámonos no sofá a descansar.
Ó pouco comezamos a oubir gotas no cuarto de banho. A ducha perde un pouco, penso. Vou mirar : o teito molhado, gotea, chove dentro. O emplaste ablándase e cae a bloques... impotencia, desesperaçom, ver o trabalho do día a perderse. Subo á casa da Sagra, pergunto se algúen se está a duchar. Sí : Marina, a neta, está na ducha. Devéu de romper umha tubería. Chamada ó seguro... manhán vem o fontaneiro...
Pero eu séi que Marina ficóu com envexa de Eram e está a fabricar chuvia...

Paisaxe urbán

Umha image vale máis que mil palavras, pero cando nom se tem cámara a man, hai que se conformar com un prove travelling de congro :
Azca (corazón financieiro de Madrid). c/ Ourense. Soportáis da acera esquerda (según se baixa). Entre Zara e H&M, sentado no chau hai un indigente sujo e barboso. Dende longe já se aprecia que está a ler. Um pouco máis arriba hai um posto de livros do VIPS. Penso : "vese que lhe derom algún livro". A medida que me achego vexo que nom som livros, senóm revistas. "Colheríaos nalgumha tenda de estas". Ségome achegando a aprecio que son folhetos, e que no chan tem máis. Som folhetos de viages : Travelplan, Soltour...
Está a ler um que se titula "Paraísos olvidados"
Fundido a negro.

Sexta

O venres baixo a comer ó japotalego. Á minha esquerda hai umha parelha interesante. Ambos falan en francés, ainda que el, ó levantarse, descúlpase num castelán completamente livre de acento. Terá ums 40, viste vaqueiros e umha camiseta gris oscura, de manga longa, ajustada. Tem pouco pelo, un par de kilos de máis, e senta de medio lado, um pouco botado para atrás, cumha perna enriba da outra. Fala com aspaventos, movendo os palinhos no aire, subrayando com seguridade ums argumentos que nom podo entender. Ela é magra, tamén 40 anos (peor levados), o pelo negro, con canas, um pouco descoidado. Viste falda oscura e camiseta floxa, cum toque hippie. Senta inclinada sobre a mesa, cos cóbados enriba, e fala sem case abrir a boca. Sostén o cigarro coa man ligeiramente botada para atrás, e usa garfo. Tenta aparentar seguridade, pero nótase que nom está tan cómoda coma el.
Gosto inventarlhe a vida a gente que nom conhezo. Publicistas, penso. Seguramente estudando a l’espagnoles (escoito a palavra varias vezes) para algumha campanha de Michelín ou o BNP. Nom están liados, pero deitáronse juntos umha vez. Seguramente numha viage que fixeron a Túnez para umha campanha. Ningún olvidóu o suceso, i el sabe que ela querería repetir. Seguramente levan já varios días compartindo comida, cena, hotel. Pola tarde tenhen umha cita coa jefa de ambos...
Estou tentando maginar a reunión da tarde cando piden a conta para marchar.
Paga ela. Com umha tarxeta de Caixa Galicia.

Artistas

Os que a duras penas nos mantemos de pé no metro nom podemos menos que ademirarnos ó mirar a ese músico que, no medio do pasilho recorre as teclas do acordeón coa man dereita, toca os acordes coa esqueda, cum pé agoanta do carro que leva o altavoz, e có pé livre, ademáis de manter o equilibrio, aproveita para marcar o ritmo.
Se o arte consiste em reflexar a condiçom humana, este tipo é um artista.

Estupideces

"[...]me impresiona mucho más leer estupideces en francés que en gallego" (Arcadi Espada, hoje no seu Blog)
Imos pensar que a comparaçom se lhe ocorréu porque nantronte estaba en Cambados (e nom porque lea este Blog)