Ilhas posíveis
Fai moito, moito tempo, as tartarugas eran completamente distintas a como som agora : nom tinhan caparaçom e tinhan sempre moitísima presa. Eran, de feito, os animáis máis rápidos da criaçom. Elas nom sabían porqué, pero ían sempre correndo a todas partes. E, así como chegabam a um sítio, saían correndo cara um outro lugar. Tanta e tanta presa tinhan, que na súa carreira remataban chocando contra das árbores, as pedras, e outras tartarugas e animáis cós que se cruzaban. E a vezes facíanse realmente dano.
Por iso um día, as tartarugas convocaron umha reunión de urgencia. Foron todas depresa ó claro do bosque (chocando no caminho com todas as árbores), e buscaron umha soluçom ao seu problema (umha soluçom rápida, porque tinhan moita presa). O caso é que, por unanimidade, decidiron pedirlhe á Nai Natureza que lhes dese algún tipo de protecóm contra os choques. Como todo o mundo sabe, a Nai Natureza durme nos nacimentos dos ríos, así que mandaron á máis veloz de todas as tartarugas a recorrer o río ata chegar á súa fonte. Cando a tartaruga chegóu, espertóu a Nai Natureza e expúsolhe a petiçom das tartarugas. E a Nai Natureza, que sempre é comprensiva com todas as criaturas, escoitóu o problema e accedéu á solicitude.
Ao espertar o seguinte día, as tartarugas descobriron sorprendidas que tinhan todas um duro caparaçom que as protegía dos golpes. Deseguido botaron todas a correr encantadas, chocando coma sempre, pero satisfeitas porque nom sentíam a dor. Estabam felices.
Pero ao cabo dalgum tempo, as tartarugas déronse conta de que o caparaçom nom lhes permitía sentir algumhas cousas que antes lhes gostabam moito : os abraços, as caricias, incluso as cóxegas. Pouco a pouco, o malestar foi crecendo antre as tartarugas, ata que de novo deron en reunirse todas no claro do bosque. Aquelo do caparaçom já nom lhes chistaba nada. Así que acordaron enviar outra vez á tartaruga máis rápida a pedirlhe á Nai Natureza que lhes quitase o caparaçom, e lhes devolvese de novo a pel sensível que antes tinhan. A Nai Natureza escoitóu a queixa da tartaruga, e contestóu así :
- Probes tartarugas. Sempre correndo e sempre com presa. Nom sodes felices com caparaçom coma tampouco antes o érades sem el. Só hai algo que podo fazer por vos : quitaréivos o caparaçom... pero só cando aprendades de novo o ritmo propio das cousas, cando saibades apreciar o sabor do mundo, o valor de tempo, cando vaiades tan despacio que voltedes a apreciar no seu as cousas e as criaturas que puxen junto com vos no mundo. Ata que nom consigades isto, nom vos quitaréi o caparaçom.
E, dende entón, as tartarugas arrastran o caparaçom moi, moi despacio, tomándose o seu tempo para todo, sem presa, saboreando cada minuto que caminhan, despacio, moi despacio, na esperanza de que um día, a Nai Natureza, lhes quite ese caparaçom e poidan voltar a sentir as carícias, os bicos e as cóxegas.
Na panadería do barrio, atopo á Sagra e máis á súa neta, que están a saudar á chuvia. A meninha, que leva um impermeável bermelho, e nunca jogóu a pisar pozas, está entusiasmada. Gosta da chuvia, e rí sem parar. A panadeira míraa pensando que está tola (porque, para a gente seria que nom entende o motivo do riso, o reidor sempre semelha tolo). Pero a meninha nom está tola : só está contenta porque chove. Quere umha milfolhas de nata (que así celebran a chuvia na familia da Sagra). No mostrador da panadería só queda umha, i eu, que vou primeiro, pídolhe á panadeira a milfolhas para a nena. A panadeira, que nom entende nada (debe estar tola), pensa que é para mín e pergúntame Le pongo la milhojas?. A meninha asústase pensando que vai quedar sem pastel, i eu contestolhe á panadeira : No : a mí me la cobra. Se la pone a la niña. A nena volta rir, i eu río com ela.
Caminho da casa, avoa e neta vam pisando todas as pozas da rúa i eu, que já vou empapado, fago o mesmo. Sabes? dilhe Sagra á neta este chico es de Galicia... y allí sí que llueve. A nena mirame cum interrogante na mirada, i entón eu cóntolhe que en Galiza chove moito, sí, porque temos ums ventos amigos, que nos conhecen, saben de nós, e que falan de nós na terra dos ventos, a chuvia e o sol. A nena mira para mín, e despóis para a avoa, com incredulidade. Que sí dígolhe- Eu, persoalmente, conhezo a um de estes ventos : um pequeninho que se chama Modh. Modh e máis eu temos falado moito na pedra do lagarto, na Ilha, por onde soe andar. Incluso, numha destas conversas, contóume cómo fai para traer a chuvia cando leva moito sem chover. E cómo fai? pergunta a nena.
Hai ventos que sempre andan de un lado para outro, coma os alisios ou os monzóns, e levan a choiva cando lhes peta e onde lhes peta. Pero outros, coma as brisas mareiras, o Mestral, ou Modh, gostan de estar sempre polo mesmo sitio, e acaban conhecendo á gente do lugar. Son éstes os ventos que entran nas casas, andan entre a gente, escoitan o que se di, e ata falan cós homes (alomenos cós que tenhen a pacencia de falar com eles, que cada día som menos). E saben cándo é que fai falha auga para que nom se perdan as colheitas, ou sequen os pozos, ou, simplemente, para que a nosa terra estea verde e fermosa. Pero o máis importante de todo : estes ventos saben onde conquerir sementes de nuve
Aquí fago umha pausa dramática para observar á nena, que me mira alucinada.
Qualquer vento sabe transportar umha nuve que topa polo mar... eso nom tem mérito, pero nom qualquera sabe onde topar boas sementes de nuve. E Modh conhece á melhor fazedoira de nuves de Tine-Tud, a terra dos ventos, a chuvia, e o sol.
Por iso temos tan boa chuvia en Galiza. Cando quere traer chuvia, Modh -coma outros- viaxa longe, cara ó sur, ata Tine-Tud. Alí vai a ver a Eram, umha meninha que tem os olhos azúis coma o ceo e o pelo negro negro coma a brea. Cando Modh chega, Eram está sentada a mirar o mar, falando cós peixes ou jogando coas medusas. Modh comeza entón a dar voltas arredor dela, movéndolhe o cabelo, e, entre volta e volta, cóntalhe que a gente está a esperar a chuvia, que os campos están a secar, que os ríos están sem auga, que os árbores están tristes. Entón Eram entristece, baixa os olhos, e comeza a fazer pucheiros, coma a meninha pequena que é. Cando levanta a vista de novo tem a cara coberta de bágoas : cada umha, é umha semente de nuve. Modh entón límpalhe a cara coa man, com moito coidado, recolhendo as preciosas gotinhas, e, cum soave beijo de gratitude, despídese de Eram que está de novo a mirar para o mar. E bule-bule-bule, Modh volta á nosa terra coa preciosa semente madurando nel. Polo caminho aproveita ás vezes a empuxar ós barcos dos marinheiros que voltan para a casa. Mentras, as sementes van madurando, branqueando, convertíndose nums algodoncinhos soaves. Modh coida delas para que medren, e se convirtan en nuves gordas e negras, que dean chaparróns, tormentas, ou orvalho, según o que precise.
Cando vai entrando polas rías, Modh rí (o seu riso é um vento fresco). Pouco despóis sacódese coma dum calafrío e deixa caer a súa particular colheita de auga madura...
Cando remato a historia estamos a chegar a casa. A meninha entra no portal pensativa. Mentras subimos no ascensor tírame da man e dime : Entonces si yo lloro mucho podré conseguir que llueva muchas veces?. Eu miro para ela, já dende fora do ascensor, e dígolhe : No. Lo que tú tienes que hacer es reír mucho : para que después de la lluvia salga un gran y reluciente arco iris
Mentras se pecha a porta do ascensor, o arco da velha está a sair da boca da nena.
Contan as lendas que Poseidón, todopoderoso deus do mar, para calmar os ardores que nom desaparecían cos banhos na mar xeada, adoitava marchar ós baixos fondos a desfogar a súa líbido coas fermosas sereas. Gostava Poseidón especialmente destas criaturas porque, ademáis de seren suaves e doces, debido a súa particular morfología, nom podían quedar prenhadas del. I é que já ficara Poseidón escarmentado da súa progenie despóis de engendrar, entre outros monstros, ó cíclope Polifemo coa ninfa Toosa e á terrible Caribdis, que lhe saíra coa deusa Gea. Por iso gostava de baixar onda Telxíope, Leucosia e companhía e gozar com elas sem temor. O caso é que um día, ó final dumha cópula especialmente pracenteira coa serea Agláope, Poseidón descobréu horrorizado, no interior dos séus calzóns, a Nemea, a rainha das anémonas, que nesa época flotavan livremente polo mar. Alarmado ante a posibilidade da concepción dum novo monstro, Poseidón agarróu a Nemea e levouna ó máis profundo do océano, ao medio dum labirinto de coral que tinha construido perto da Ilha de Creta. E para se asegurar de que Nemea nom podía escapar de alí, pegóuna a umha pedra ponhéndolhe um pé que já para sempre ficaría na anatomía das anémonas.
Ó pouco tempo, no medio de aquel labirinto infernal, Nemea paríu a súa progenie proscrita : centos de pequenos bechos gelatinosos e informes, retortos e deformes, cada um cum corpo máis estranho. Pequenos seres que, empujados polas forzas que só dan as ganas de viver, comezaron a percorrer as galerías do labirinto de coral tentando escapar da cárcere na que naceran. E pouco a pouco, um a um, os filhos de Nemea e Poseidón foron morrendo no medio dos pasilhos sen final. Só tres, especialmente dotados pola forma dos séus corpos para nadar nos intrincados pasadizos do labirinto, conseguiron sair vivos : Lamprea, que inmediatamente foi a se esconder nos limos escuros da foz dum río. Morea, que foi camuflar o seu corpo serpentiforme nos mortáis penedos de Caribdis i Escila. E o negro Congro.
(I)
CES4R e 1RENE conhecéronse num chat. Tinhan moitas cousas en común : trintaetantos anos, programadores, solteiros, e umha inconfesável timidez que fixera que nengúm tivera numca moz@.
Durante meses estiveron a se escrever sem se ver as caras. Numca ocasión 1RENE díxolhe a CES4R de cambear fotos, pero el nom quixo. Finalmente, CES4R propuxo que se conheceran em persoa. Pero quero fazer um experimento, díxolhe. Vamos quedar numha cafetería do centro o venres pola tarde. Imos ir por separado. Nom sabemos cómo é o outro, pero, despóis de falar tanto, deberíamos ser quem de reconhecermos, nom?. E hai que desemular, nom vale dar pistas. Será coma um jogo. E así, o venres pola tarde 1RENE, cum livro entre as maus, estivo dúas horas no Catro gatos, mirando ata nove diferentes CES4R, ningún dos cales se acercóu onda ela, mentras CES4R, por enriba dumha revista, clasificóu a cinco 1RENEs, sem que nengumha mirase para el. De volta no chat, e tras asegurarse ambos de que cada um fora á cita, riron sobor das images que fazemos dos outros. Pero qué cor de pelo tes? perguntóu 1RENE. Nom vale, dixo CES4R, témonos que reconhecer polo que sabemos da persoalidade.. E así decidiron darse umha nova oportunidade, esta vez na sección de discos da FNAC.
Pero tampouco se reconhecerom. Demasiada xente, justificóuse CES4R. E voltaron tentalo numha conferencia do Círculo. E num concerto no Galileo. E, finalmente, numha exposiçom de fotografías.
Na exposiçom nom havía moita gente. 1RENE, despóis de descartar a varios candidatos, cruzóu finalmente a mirada cum home, que despóis continuóu a mirar para ela. Tem que ser pensóu. Baixóu a mirada tímidamente, sorríu, e voltóu mirar ó home com complicidade. El sorríu levemente. Remataron de ver as fotos, e á saída da exposiçom, o home acercóuse a 1RENE. Sem levantar a mirada do chan, có que parecía un tremendo esforzo dixo : Queres tomar un café?. Claro, aceptóu ela. E foi así como 1RENE conhecéu ó seu marido : um rapaz tímido e simpático, que nom se chamava CES4R nem savía nada de chats.
Mentras isto sucedía, CES4R acercárase a umha rapaza alta de gafas dizindo Ti estabas no catro gatos o outro venres, verdade?, ó que, a rapaza, encantada, respostóu Síii. Aos tres meses, ainda que ela nom chamase 1RENE, vivían juntos.
De cando en vez, CES4R e 1RENE aínda se citan num restaurante, um teatro, um concerto, umha manifestaçom... Ainda nom se conhecen, e seguen a fazer amigos.
(II)
Raúl conhecéu a Berta no primeiro ano de carreira, na facultade de Informática de A Corunha. Berta era de Ponferrada, e fora a estudar a Corunha porque tina uns tíos alí. Conhecéronse na parada de autobús, perguntando á vez se aquil subía á Zapateira. A casualidade da pregunta simultánea fíxoos rir, e acabaron sentándose juntos na facultade. Pero Berta duróu pouco na carreira. Os ordenadores aborrecíanlhe, e botava de menos á familia. Despóis das vacacións do nadal nom voltóu de Ponferrada.
Debéu de ser entón, cando ela marchóu, que Raúl se decatóu de que se namorara.
Demasiado tímido para contarlhe a Berta os seus sentimentos, Raúl desfogóu a súa ansia en escribirlhe cartas. Cartas que nom falavam de amor (cómo podería?), que falavam primeiro do tempo, despóis da gente, e máis adiante de historias. Primeiro reáis, e despóis inventadas.
Ensimismado na súa bohemia, Raúl déu en escrever cada día umha carta. Descoidando os estudos, ficando desperto ata altas horas, escrevéulhe contos, poemas, e ata pequenas obras de teatro, que esperava espertaram en Berta umha simpatía, ademiraçom, e, porqué nom?, o amor...
Berta, que vivía numha casa dos antigos trabalhadores de Endesa, ás aforas de Ponferrada, esperaba cada día con ilusión a chegada do carteiro coa carta de Raúl. As vezes as cartas levavam debuxos por fora, i entón o carteiro bromeava com Berta, perguntando quém era ese rapaz da Corunha que tanto lhe escrevía. Ela nom mentía : um amigo.
A cousa duróu moitos meses. Raúl tínhase que esforzar para ter todos os días cousas que dizer, historias que contar. Pero cando chegava umha carta de Berta dizíndo cánto se alegrava ó recever as súas cartas, Raúl savía que todo o esforzo pagava a pena.
Chegava o final de curso e Raúl savía que ía suspender todas. Pero nom lhe importava. Chegava o vran, e pensava ir a Ponferrada. Ainda nom lhe dixera nada a Berta, nunca lhe expresara os seus sentimentos, pero a estas alturas (razoava Raúl) tinhan que estar claros. E Berta, aínda que últimamente escrevía cada vez menos, algo tería que sentir se tanto lhe alegrava recibir as súas cartas.
Foi o día que saléu a última nota : análisis matemático. Un 5. O único aprovado. Raúl alegróuse, pero cáseque máis ó chegar á casa e ver que tinha carta de Berta. Abréuna deseguido :
Querido Raúl : nunca te vou poder agradecer o que fixestes por mín este ano. Ó principio sorprendéume que me escreveras. Pero, pouco a pouco, sem cáseque darme conta, comezéi a esperar todos os días a chegada do carteiro com umha ilusión desconhecida. E así, ós poucos (nunca cho dixen), foi surgindo o amor. Sí, o amor, que aparece, como a risa, nos lugares e momentos menos esperados.. O corazón de Raúl latía con forza, mentras seguía a ler : Por iso tal vez notaches que te escrivín pouco nos últimos meses. Pero agora tenho que cho dizer : as túas cartas cambearon a minha vida, e, gracias a elas, o próximo mes vou casar cum home maravilhoso. Raúl tivo que ler estas palavras moitas vezes, antes de pasar ás seguintes : Chámase Mario i é carteiro.
(III)
O comezo de esta historia é moi vulgar.
Armando e máis Eva conhecéronse na boda dums amigos. Eva era vicinha e amiga da noiva, e Armando era um dos moitos carteiros companheiros do noivo : Mario. A pesar da timidez de Armando, deron en falar porque compartían a mesa dos solteiros e porque resultóu que Armando era o carteiro de Eva. Fíxate, comentava Eva, tantos anos que pasas pola minha casa e nunca tinhamos falado. E que eu, justificábase Armando, nom sou coma o Mario. Apenas falo coa gente. Só cando levo algún certificado. Despóis falaron da curiosa forma como se conheceran os noivos, en qué estudava Eva, ós cans que tinhan algúns vicinhos...
Ó marchar, Eva despedíuse com A ver se agora falamos algumha vez, ó que Armando respostóu Darasme alomenos a túa direcçom, que fixo que Eva voltase rindo para a casa.
Durante dúas semanas nom voltaron verse. Eva apenas recevía cartas, e Armando, que nom tinha excusa para chamar a casa de Eva, sempre pasava de largo. Pero um día chegóulhe a Eva umha carta de um tal Luis, de Madrid. Armando entregóu a carta en man. Falaron das poucas cartas que recevía Eva, que fíxate que por fin recevo umha e falamos, da boda, de Mario e Berta que acabavan de voltar da viage de novios... e Armando siguéu có reparto.
Ó día seguinte Eva voltóu ter carta de Luis de Madrid. E o seguinte tamén. E todos os días dos seguintes catro meses.
E cada día, cando Armando continuava có reparto, Eva sorría ó abrir a carta e comprobar que, outra vez, había dentro um folio en branco.
Por fin, un día, Eva perguntóulhe a Armando se estivera no Castelo Templario. Nom. Som de esas cousas que, como as tes na túa cidade, nunca as ves. Pois eu vou ir esta tarde. Se queres vir.... E así esa tarde deron um paseo polo castelo, despóis tomaron un café, e remataron á noitinha frente á Casa dos Escudos. Entón, mentras comtemplavan a floración da glicina, Eva colhéu a Armando da man e moi baijinho, pegando os beizos á súa orelha, díxolhe Temos que falar de Luis, de Madrid. Sí, contestóu Armando Já sei as cartas as escrevías tí. Dende o primeiro día fixéime en que o mataselos era de Ponferrada
Eva iba a protestar, pero pensóuno milhor e bicóu a Armando cum sorriso. Pero manhá, pensóu para sí iréi ter umhas palavras com Mario e mais Berta.
Meu avó contóume esta historia no ano 2055, fái já máis de 50 anos, cando lhe perguntéi se era certo que a nosa familia era originaria de España, estranhado como estava eu porque se puidera ter vivido num deserto. Esta foi a contestaçom do avó :
Contan que era o quinto día da criaçom. Deus já criara a luz, a terra, os mares, as plantas, e os animáis, e repartira entre todos os paises um pouco de todo eso que creara, numha medida ajeitada para a futura vida dos homens. Estava Deus descansando tras tanto esforzo, cando um anjo foi falar com ele, dicindo Oh Senhor : repartistes as túas bendiçoms por todo o mundo de forma ecuánime, tal que o home poida habitalo e desfrutalo, pero... porqué puxestes tanto bom junto na Iberia? Umha terra fértil, um clima cálido, fermosos ríos, frondosos bosques, verdes e húmidos pastos, un mar rebosante de peijes... porqué tanto bom num mesmo sitio, porqué ese desequilibrio có resto?. Ó que Deus, sorrindo maliciosamente contestóu : espera que ponha ós íberos...
Bieito Carbalho, presidente do Donramiro futbolclú (así, futbolclú aparecía no escudo) andava preocupado. Era a última jornada da liga, e o Donramiro nom tinha garantida a permanencia na categoía. Pola tarde jogávase o partido onde se decidiría todo, contra o Donsión, en partido de rivalidade local. O Donsión fora, ese ano, claramente superior, e estava já salvado. Pero que ían ir polo partido, seguro, para tentar mandar ó eterno rival ó descenso.
A hora do partido chegava e Bieito nom acougava. Já lhes prometera ós jogadores umha cea coas mulheres na súa churrasquería se ganhavan, ó entrenador prometéralhe dous jamóns, e ata os recolhepelotas tinhan prima. Todos estavam motivados para a ocasión. Todos! Todos... menos...
O árbitro! Hai que falar có árbitro. Pensóu Bieito. Sí. Sí. Decidido.
E Bieito Carbalho, home honesto de Donramiro, foi na busca do árbitro coa idea de fazer trampas, por primeira vez na súa vida.
Topóuno churrasquería, comendo. Isto facilita as cousas, pensóu, está na minha casa.
O caso é que Bieito sentóu onda él sem dizer quém era, e comezóu a falar ata conseguir um pouco de confianza. Chegado o momento apropiado, Bieito presentóuse como presidente do Donramiro futbolclú e fixo a súa oferta : umha cesta con jamóns, chourizos, e güisqui. Ante o silencio do árbitro, Bieito engadíu e máis dúas botelhas de canha de hervas. Para a súa sorpresa, o colegiado tan só dijo ¿I en efectivo?. Bieito dubidóu ums segundos para dizer : e máis cinco mil pesetas en efectivo. O árbitro limpóu a boca com gesto suficiente, chamóu polo camareiro e, sinalado a Beito díxolhe : Páselhe a conta a este senhor, e despóis, mirando ó presidente : O meu coche é um R12 verde. Pode deixar a cesta no maletero. Estará aberto. E, colhendo um escarabelhadentes da mesa marchóu pola porta.
Cando comezóu o partido, Bieito tinha ó seu lado, no palco, umha enorme cesta com dous jamóns, cinco chourizos curados, tres botelhas de J&B, dúas de canha e um sobre con 5.000 pesetas. E comezóu o partido.
O Donramiro saléu en tromba. Víase que os rapaces estavam motivados. Corrían por todo o campo, controlavam o balón, estavam firmes na defensa, e atacavam adiante con perigo. Así, fruto de este dominio, no minuto 23 de partido chegóu o gol do Donramiro numha jogada pola banda de Angelito. Bieito Carbalho pegóu un chimpo de alegría que casi lhe fai caer a cesta. Qué partidazo estavam a fazer! De jogar así toda a tempada, cáseque deberían estar a loitar polo ascenso.
Continuava o partido, o Donramiro seguía a controlar o balón, e as oportunidades sucedíanse. Realmente nom fazía falha ajuda alhea para ganhar este partido, pensóu Bieito. En realidade o árbitro é um espectador máis. E, imperceptiblemente, cáseque sen ser consciente do que fazía, Bieito Carbalho tiróu um xamón da cesta.
Jogada de novo de Angelito... métese na área... pasa a Moncho que mira a portería, tira coa dereita e.... gol!, GOOOOOOOOL! berróu Bieito Carbalho. Dous a cero. E dous chourizos que caeron da cesta.
No momento de pitar o final, cum contundente 5-0 no marcador (incluído um penalty injusto no último minuto), a cara de Bieito reflectaba felicidade e a tranquilidade da permanencia na categoría. Umha cara que só mudóu ligeiramente a sorpresa cando o árbitro, ó se retirar do campo, lhe chiscóu um olho.
Despóis da cambearse e ducharse, jogadores, entrenador e presidente foron á churrasquería a celebralo. De caminho, Bieito Carbalho demoróuse uns instantes para dixo- fazer umha gestión.
Cando o árbitro chegóu ó seu coche, topóu o maletero fechado e sorríu. Ó abrilo, alí estaba a cesta, pero, para a súa sorpresa, únicamente havía nel um sobre branco. Con gesto contrariado, o árbitro abreu o sobre, topando dentro dúas folhas. Tomóu umha e léu : Adjunto factura que deixóu sem pagar no restaurante. Pode quedar coa cesta polo penalty.
Á saída do povo, un control da garda civil obligóu ó árbitro a parar. Mentras pensava numha desculpa por nom levar posto o cinto, reconhecéu a cara de Angelito, o goleador do Donramiro. E deseguido soubo que, finalmente, ía ter que pagar a factura.
Ana de Gales infórmame de que descobréu, na súa viage a Brazil, que alí se producíu umha curiosa hibridaçom de um xerol com um
cajueiro, o que producíu umha árbore cuias ramas-raices medran desproporcionadamente, ocupando já 8000 m2. Tomo nota para lho dizer a Xohan, que choróu cando lhe contéi a historia, pensando que o mundo se ía desintegrar coa morte do último xerol. Sí, Xohan, ainda fican, alomenos en Brazil.
O mais perigoso de enfrentarse ós propios medos é vencelos. E que entón sejan substituidos por outros medos. Quém sabe se máis terriveis.
Cren os Arai, tribu nómada do Este de Namibia, que o futuro é um livro que o vento escrive na area. Os velhos arai din que cando o vento sopla, escreve nas dunas do deserto os sucesos que marcarán as vidas de todos e cada um dos homes. Por eso, cando ventea no Kalahari, os Arai rezam, e pídenlhe ó vento que escreva cousas fermosas para eles. O bruxo da tribu pendura das árvores axóuxeres de seixos e jogas sonoras para que o vento leve com éle sons de ledicia e bemdiçom. As mulheres enredan cunchas de caracol no cabelo e os homes ponhen colares de ossos e cascas no peito e nos pes, e juntos dançan freneticamente fazéndoos soar. Tudo para que o vento os escoite, os conheza, e escreva na area boas historias para eles. Porque para os Arai todo o futuro está escrito ahí, na superficie da dunas, cambeantes cada día, do Kalahari.
A tribu dos Arai numca conhecéu a escritura. Cando os misioneiro brancos chegaron ó interior de Namibia, a mediados do século XIX, trataron de inculcarlhes esa habilidade, pero os Arai numca o aprenderon. ¿De qué vos serve ler, perguntaban se só podedes ler o pasado?
(I)
Aaren créu que nom podía soportar o frío. Cada día máis intenso, decidéu que nom aturava máis. Buscóu lenha, e fixo umha fogueira, e alí, ó calor do lume, feliz, quedóu a durmir. Aaren era esquimal. Era. Porque agora jaz, geado, debaixo do seu iglú, baixo o burato que provocóu a fogueira no gelo, o que o levóu ó fondo do lago.
(II)
Oren créu que nom podía soportar o frío. Cada día máis intenso, decidéu que nom aturava máis. Ergueuse e comezóu a trabalhar na construçom de um novo iglú, máis grande. Cando estivo terminado, Oren esperóu, pacientemente, a que Airem, a mulher que amaba, se decidise a habitalo. Agora, Oren e Airen danse calor, e se algumha vez tiveron frío, nom o lembran.
Coma tantos povos dende o neolítico, os kurgans practicaban umha sorte de politeísmo panteista. A trinidade sagrada dos kurgans estaba formada polo Touro (tur urus) deus da terra, o Corvo (koraks), deus do submundo e a Águia (edel-ar, literalmente, paxaro noble). Entre os tres, o máis importante, sen dúbida era Edel-ar, o deus que vixía dende o alto, o deus que ve pasado e futuro, o deus da justiza e a paz.
Edel-ar era, para os kurgans, o símbolo da paz. Pero os kurgans entendían a paz, nom coma um estado de abandono e reposo, senón coma um trabalho activo para conseguir a armonía coa natureza, incluso se precisava de loitas, guerras, ou a aniquilaçom dos povos hostiles. Lógicamente, nestas condiçoms, esta águia da paz, a
eirene aetos de Herodoto, que era o estandarte nas invasións kurgans, deseguida foi identificada, no resto dos povos de Europa, como símbolo da guerra, a destrucción, o mal, e máis tarde, do demo.
Os kurgans desapareceron coma cultura alá polo século V a.C. pero o icono de Edel-ar pervivéu ata os noso días, e aparecía, por ejemplo, na simboloxía nazi, ó lado de outro antigo símbolo da paz : a cruz solar ou esvástica.
O símbolo tem umha longa tradición hermética, e foi usado polos alquimistas e cabalistas medieváis. Conocedores da natureza dual do mal, usaron a forma bicéfala de Edel-ar coma representación do Jano bifronte, o andrógino, a unión de contrarios, o elixir. Así, o
eirene aetos volta aparecer nos escritos de Lulio, Paracelso, ou Trithemius, nom coma símbolo do mal, senón como símbolo do amor creador, a morte renacedora, a unión armónica de contrarios.
Pero os auténticos herdeiros do culto kurgan á águia da paz, os seguidores da tradición hermética que basa o poder na unión de contrarios, auténticos conquistadores da paz pola espada, brazo armado da masonería, foron os monjes guerreiros, os Cabaleiros da Orde do Temple. É precisamente na catedral de Chartres, umha das cinco catedráis templarias de Francia, onde, nos catro capiteles que sostenhen umha das bóvedas de crucería, pódese ler a fórmula :
EDLAR VENIT EIRENE VINCIT
literalmente cando a águia chega, a paz vence.
Yolanda, dende a súa cama na UVI do hospital, sempre se aledaba ó verme entrar. Ainda que os tubos na gorxa non lle permitían falar, os seus ollos dicían claro as cousas que pensaba.
- Ola, pequerrecha! Como estás hoxe?
Yolanda fixo un xesto como de fastidio, seguido dunha sonrisiña tranquila.
- (Boh! Ben!) Yoli nunca se queixaba.
- Mira : este fin de semana estiven na túa casa, e na casa da abuela Claudina, e a qué non sabes quén me manda moitos bicos para ti? : ¡Catuxa!
Os ollos de Yolanda abríronse moito por un momento. Catuxa era unha cadela moi querida por Yoli. Pero ó pouco aparecéu no seu rostro un mohín de reproche :
(- Boh! Os cans non falan)
- Sí que falan, Yoli, o que pasa e que nos non os podemos entender. Por iso Catuxa non mo dixo a mín directamente : doulle o encargo a un gato que andaba pola horta.
Yolanda miroume fixamente :
(- Boh! Pero os gatos tampouco falan)
- E o gato seguín eu tampouco mo dixo a mín, que non o entendería. Díxollo a unha pita que saíra do curral.
Yolanda seguía mirandome, agora parecía enfadada :
(- Estasme a tomar o pelo)
- E a pita que colleu o recado foillo contar ó galo, ese que sempre está a enredar pola corte.
Yolanda apretoume a man mentras me miraba.
(- O galo!)
- E o galo foillo chichuar a un ratiño que ten o niño nun buratiño, xunta o curral.
Yolanda voltou abrir o ollos moito, e apretoume máis a man.
( - Un rato!)
- E o rato, que sempre entra na corte dos porcos, foille co encargo a un ranchiño, que llo dixo á nai, esa porca grande que sempre se sube coas pezuñas no valado.
Agora a mirada de Yoli mostraba extraneza cuns ollos moi abertos
(- Un ranchiño e unha porca??).
- E a porca foi a que lle dou o recado á abuela Claudina, que foi que mo dixo a min.
Entón a cara de Yolanda iluminóuse toda e sorríu :
(- Entón é certo, porque a abuela Claudina sí que fala cos porcos!)
Na aldea de Fontao, en Vila de Cruces, Yolanda contóume como se formóu o mundo :
Ó principio de todo había polvo. Nada máis que umha inmensa nube de polvo no espacio, que, pouquinho a pouco se foi juntando ata fazerse umha gran bola de polvo. Esta bola ja casique era o mundo, pero nom había criatura que puidera existir enriba del, porque seguía sendo polvo. Foi entón cando aparecéu nel a semente de un xerol.
O xerol é umha árbore de tronco moi, moi pequeno, pero de raíces longas e poderosas. Este primeiro xerol medróu, e, pouco a pouco, foi extendendo as súas raíces pola masa polventa. O xerol botóu froito e naceron máis xeroles, que foron facendo umha rede de raíces que envolveron o polvo todo, compactándoo, e converténdoo en algo denso e duro : terra. Terra firme.
Apretaron os xeroles a terra que comezóu a suar auga, e fixéronse os ríos e o mar. O sol quentóu a auga e houbo nuvens. E despóis, chovéu.
Coa chuvia, comezaron as floracións dos xeroles, que son tres. Na primeira, os xeroles comezaron a botar flores de carbalho, loureiro, ameneiro, bidueiro, salgueiro, teixo, cerdeira... que caeron no chan e prenderon inmediatamente. Houbo así um planeta enteiro de fragas de todos os verdes posíveis. Comezóu entón a segunda floración. Nesta, ós xeroles brotaronlhes nas ponlas margaridas, caravéis, violetas, malvas, azuzenas... que prenderon no chan e apareceron no mundo prados, veigas e jardíns de todas as cores posiveis. Por último, na terceira floración, botaron os xeroles umhas flores brancas moi pequeninhas. Ó darlhes o sol, as flores abriron e sairon delas uns pequenos vermes azúis, milheiros de vermes que foron baixando polos xeroles ata o chan e que comezaron a arrastarse polo mundo. Ó ponherse o sol, os vermes comezaron a comer, cada um de umha árbore ou planta diferente, e a medrar e engordar. Pola manhá, todos os vermes estaban gordos e quedos. Entón, como ser fosen vainas, os vermes abriron e comezaron a saír umhas cousas rarísimas. Ó verme que comera erva do río abréuselhe o ventre e saléu umha troita coas cores do arco da velha. De outro que comera centeo nacéu umha vaquinha marela con olhos negros de rocío. Do que comera chuchameles saléu umha abelha. Do que comera folhas de teixo saléu voando um minhato. Dun verme moi pequeño que coméu corteza de freixo nacéu outro verme, de cor branca. E así foron nacendo todos os animáis do mundo.
Do último de todos, um verme moi preguiceiro que deu en comer folhas do propio xerol, nacéu umha mulher.
E así, daquela nuve de polvo, xurdíu un planeta cheo de vida.
Yolanda sabe a historia porque lha contóu a avoa Isabel, que o sabe pola avoa Claudina.
Pero o máis importante de esta historia, dí Yolanda, é lembrarnos que si a terra segue firme é porque as raíces dos xeroles a siguen a soster. Por iso Yolanda anda con tanto tento cando caminha polo monte. Nom vaia ser que sen querer, pise un xerol. Porque son moi pequenos, e xa nom quedan moitos.
- E contoume Yolanda- o mundo volverase desintegrar cando morra o último xerol.
Dos kurgans, tribus caucásicas da idade de bronce europea, chegóu ós nosos días umha lenda de crueldade e barbarie, só comparável, seguramente, á dos hunos atiláns. Dise que os kurgans nacían e morrían a lomos dun cabalo, que nom conocían o medo, e que podían durmir nun cabalo ó galope. Dos nenos kurgans, dise que nacían con dentes, e que, desque sabían gatear, disputaban cós cans a carne que os seus pais botavam. As mulheres kurgans, en absoluto menos bravas que os homes, deron lugar ás historias de amazonas que Heredoto recolhe no libro IV da Historia. Umha mulher kurgan -conta Herodoto- nom podía desposar sem antes matar um inimigo. Ainda que Herodoto nom o explicita, no delirio da loita, a guerreira chegaba a miudo a copular có inimigo antes de acabar com él. Esta image de guerreira cabalgando ó soldado moribundo dou origem ás lendas germánicas das walkirias(1), as semi-deusas que levavam ó paraiso aos guerreiros mortos na batalha. A cerimonia de boda tinha tamén o carácter violento de todo o kurgan: consistía literalmente na violaçom do home por parte da moza virge, ajudada pola súa nai. Se o home nom oponhía suficiente resistencia, era rejeitado pola famila da moza. Se, polo contrario, a moza nom era quem de consumar a violaçom, entón a rejeitada era ela.
Os kurgans foron tradicionalmente considerados umha cultura ágrafa. Sem embargo, descobrimentos recentes demostran que practicaban umha primitiva forma de escritura, que consistía básicamente numha representación de unidades fonéticas (principalmente sonidos guturais e linguovelares) mediante escenas de loita nas que se profería un berro semelhante. Así, por ejemplo, anvl (nacer) escribíase mediante un debuxo que representaba a carga con hacha (voz an!) e máis o debuxo do ataque con arcos (völ!). Este recente descobrimento, obrigóu a revisar a gran colección de debuxos kurgans que se conserva no museo arqueológico de Lviv (Ukrania), no que un equipo interdisciplinar formado por criptofonólogos e paleógrafos descifróu este poema :
En Norsca matéi dez(2) homes
Caminhando cheguéi dende Nuth
Cómo te hei conquistar, bravo guerreiro
sen nom tenho kihn(3)?
---------
(1)Os linguistas fan derivar a voz walkiria (walküre) de wal (matanza) e küren (elegir) : a que elige na matanza (quém vai ir ó Walhalla). Igoalmente podería ser derivado de wohl + kürhen : bela kurgan.
(2)Os kurgans só tinhan palavras para contar ata dez. A palavra dez sinifica, en realidade, qualquer número superior a dez. O sentido da frase sería polo tanto decenas de homes
(3)Verso de traducción compleja, posível jogo de palavras kurgan, ja que kihn sinifica tanto cabalo coma nai.
Igoal que cada día dos últimos 56 anos, o reloxeiro Ramón pechóu a porta do pequeno talher, e subéu pola rúa Real caminho da casa. Ainda que vai velho, a costa nom o cansa, pero Ramón pensa que dende que lhe puxeron o marcapasos, nom sube tan alegre coma antes. O marcapasos. Cando o doutor dixo que lho tinhan que ponher, él nom cambeóu o rostro : simplemente nom sabía qué era iso. Cando lhe explicóu gravemente que o marcapasos era un aparato que lhe tinhan que implantar no corazón, para lhe marcar un ritmo regular, facendo un tic-tac contínuo, a Ramón iluminóuselhe a cara e casi berróu : ¡Un reloxinho!. Sí, coma un reló, dixo o médico, pero um pouco máis delicado. Nom o vou enganar : a operación tenlhe riscos. Nom se preocupe, doutor, dixo Ramón, a mín, un reló, nom me falhóu na vida.
Facía xa catro meses da operación, e o reloxeiro Ramón, que reparara dende antigos Citizen de pulsera ó enorme Junghans da igrexa, estaba feliz de levar, preto do corazón, un reloxinho que lhe marcaba tic-tac-tic-tac-tic os pasos.
Pero hoje Ramón anda un pouco preocupado. El é um home de apretar o tambor e o pinhón, de limpar o trinquete, de cambear roda, platina ou rubí. Pode comprender e reparar o mecanismo de calquera reloxio. Pero o marcapasos, que lho ensenhara o doutor, era de eses modernos, de pilas. Sí, facía tic-tac, pero...
Nestes pensamentos andaba Ramón, subindo a costa da rúa Real, cando, ó botarlhe a man ó reló que tinha nun peto do chaleco, sintéu um forte pinchazo no peito. Detívose un momento a colher aire, pero a dor medróu e sintéu que lhe falhaban as forzas. Tentóu dar um paso máis, pero as pernas nom lhe agoantaron e caeu ó chan.
Na man, o velho Omega marcaba as nove en punto. Antes de botar o último suspiro, Ramón, o reloxeiro, máis cabreado que asustado, acertóu a dicir : ¡Me cagho nos japoneses!
O Museo Británico das língoas abríu onte as súas portas ó público. Neste museo, o primeiro do mundo na súa especie, pódense admirar palavras e sonidos recolhidos entre as máis de 6.800 língoas que subsisten no planeta e alrededor de 50 língoas mortas. A sala estrela é a que contén as 853 formas distintas que existen en Papúa Nova Guinea de dicir estrangeiro. Noutra sala pódese oir chover en 400 língoas distintas. Na sala adicada á caligrafía chinesa e xaponesa, pódense admirar os 21 pictogramas para dicir espada, os 42 para dicir nai, e um fermosísimo caligrama, de máis de 4000 anos de antiguidade, que di o rumor do pente no cabelo da minha amada.
Enriba dumha mesa, no cuarto de línguas romances, hai umha tarxeta branca na que se pode ler Pedra. Pena. Penedo. Rocha. Fragueiro. Farallón. Con. Seixo. Croio. Coio. Coño. Laxe. Lastra. Lousa. Lapa. Canto. Callau. Pelouro. Xoga. (Common names for stone) debaixo do título Galician. Spain.
A historia, pensan os indios mura, é um livro que o vento escreve nas nubes. Por iso, nesta etnia da Amazonía, existe um costume : despóis dum día de caça, canso e suado, o caçador, frota as mans nos colhóns, íspese cara ó vento, estende braços e pernas, e deixa que o vento pase pola súa entreperna, polos sobacos, polo peito, polos dedos, e pídenlhe que marche empapado do seu cheiro. Deste jeito, pensan os mura, o vento leva escrita a historia da súa pel, que fará tremer de medo ós seus inimigos, e excitará, pola noite, o sono das mozas virges da tribu.
Dende tempo inmemorial, os pigmeos bagyeli cobren os seus corpos completamente de bosta de áakashafù (antílope) para se camuflar e disimular o seu olor cando saen á caça do éenjovu (elefante). Disfrazados deste jeito, chegan mui perto do animal, ata ponherse debaixo del e cravar a lanza directamente no corazón. Tanto tempo levan utilizando esta técnica, que ulir a bosta é um signo de valentía antre os bagyeli. Aqueles que van cubertos de bosta seca merecen um respeto que nom acadan os que cobren os seus corpos com peles e telas. Aqueles que levan o corpo 'limpo' son considerados antre os bagyeli sujos, e, para convivir na mesma aldeia, deben purificarse numha cerimonia na que frotan todo o seu corpo con bosta de éengulube (porco)
A bosta de áakashafù está reservada ós caçadores.
