Cuarta jornada de folga de metro. Só circulan o 50% dos trens, así que, por pura matemática, os vagóns vam com umha carga dum 200% do habitual. No momento de entrar, todos empuxamos aos que están dentro, para nom quedar em terra. E na seguinte parada queixámonos dos maleducados que nos están a empuxar “que já nom cabe ninguén”. Pero cabe. Pegado -literalmente- a mín vai um senhor baijinho, dums 60 anos, que nom aguanta os empuxóns. Quéixase da mala educaçom da gente, de que nom colhe ninguén, e de que a culpa de todo é de ese “cabrón de Zapatero”. “Es que van a despedazar España”. Cando é el quem empuxa, a gente míralhe mal, i entón dí “pues quéjese vd. al gobierno y a Zapatero, que es quien tiene la culpa. Que va a acabar con España”. En Avenida de América o home baixa, nom sem antes engadir “Antes al menos teníamos al Presidente Franco que defendía España”. A gente abuchéao, pero eu fico sem o prazer de sair primeiro e darlhe -sem querer- co cóbado na cara.
A folga é um dereito básico, e umha das poucas acçoms que tem o trabalhador para dignificar o séu trabalho. Líbreme Deus de falar en contra da folga por máis que eu seja um perxudicado máis. O que me preocupa -i aquí entronca o discurso sobor da violencia- é de novo a oportuninade, o destinatario desa violencia, ainda que neste caso se exerza como nom-violencia ou nom-trabalho. Porque nas folgas notáse de forma clara, o problema do cambio de direcçom e desacreditaçom da violencia.
Antigamente as folgas paraban a producçom dumha mina ou umha fábrica, atentando, directamente, contra os intereses dos responsáveis da situaçom : os empresarios. Hoje en día, as folgas buscan repercusión mediática, afectando, nom ó responsável directo da situaçom do folguista, senón ao cidadán. As folgas de controladores aéreos, de transportistas, de conductores de metro, van nesta direcçom. Ata as manifestaçoms de trabalhadores da Citröen, agricultores ou comerciantes, buscan cortar o tráfico, e afectar ó usuario, na busca de publicidade, antes que dirixir a súa violencia contra o intermediario e o gran empresario. Desta forma, de novo, a violencia está mal dirigida, i é fácilmente desacreditável. E o resultado : que o maior instrumento de presión do home perde respaldo popular e forza, e será, no futuro eliminada coa bendiçom popular.
A verdade é que, hoje em día, é difícil topar ó verdadeiro responsável. Por um lado as empresas som de outras empresas, i éstas dos accionistas, e, accionistas, somos todos os que temos um fondo de pensións. Era moito máis sinxelo antes, cando tudo isto era consecuencia do estado dictatorial. Ao milhor o costume de protestar contra o goberno, cando o goberno mandaba, deixóu estes posos en que o folguista protesta contra a empresa máis como votante que como empregado. E protesta pedindo a soluçom ós organismos públicos, en vez de ós empresarios explotadores. En manifestaçoms ejercidas contra os cidadáns, no canto de contra as patronáis.
É o que tem a democracia. Nos tempos do Presidente Franco, isto nom pasaba.
[O Estado]
Max Weber, en El político y el científico, define ó Estado como “aquela comunidade humana que, dentro de um determinado territorio -o territorio é elemento distintivo- reclama como exclusivo para sí, o monopolio da violencia física legítima [ ...] O estado é a única fonte de dereito á violencia”. Esta realidade, por máis que malsonante na expreçom, é indubidável. Um aparato legislativo nom crea um Estado sem o aparato ejecutivo que imponha as normas polas diferentes vías da violencia (educativa, funcionarial, policial, militar). No caso da democracia, no momento en que se lhe reconoce ó estado o monopolio da violencia legítima, a aspiraçom ao poder identifícase de forma clara coa aspiraçom a ejercer esa violencia. Chegamos así a umha realidade tamén innegável : a inclinaçom humana a ejercer a violencia. E nom falo de violencia gratuita, injustificada, falo de violencia necesaria, legítima -para a persoa- ainda que poida ser deslegitimada -polo Estado-
[A loita]
Fai um par de anos estiven en Ramallah, Palestina. Alí foi onde comprendín algo moi importante : umha declaraçom de dereitos humáns que nom contemple o dereito á loita nom vale nada. Está moi bem ter dereito á vida, á vivenda, ó propio territorio, á infancia. Pero sem o dereito a loitar por eles -isto é, se a loita se deslegitima de antemán- : qué pode um home fazer cando nom se lhe respetan eses outros dereitos? Se a um pobo com dereitos, nom se lhe respeta territorio, lingua ou relixión, qué significa ter dereitos? Nada. Se no momento en que loitar -única resposta que lhe deixan- para conquerir estes principios básicos convírteo em terrorista, qué lhe queda?. A súa violencia resulta ser nom legítima, fronte a violencia do estado -que neste caso é claramente o violador de dereitos básicos- Um ejemplo máis cercano : a constituçom espanhola reconhece o dereito ó trabalho e á vivenda. Pero se um parado sem teito -claramente umha víctima á que se lhe está roubando um dereito- se pom na porta do Congreso a berrar “Estafadores, mentirosos, incompententes“ sería detido pola policía, porque a violencia que exerce ao berrar nom é legítima, mentras que exercem sobor del sí que o é. Stirner -antes de Weber- dizía : “O estado chama lei á súa propia violencia, e crime á do individuo”
[O último recurso]
Este mundo tan civilizado em que vivemos, está a desterrar máis e máis o uso de qualquer tipo de violencia. Dende logo -insisto, por si acaso- nom estou a favor do uso da violencia indiscriminada, pero, insisto tamén, a violencia é o que nos queda cando nos atan a mans. “A violencia é o último recurso do incompetente”, dixera Asimov. Estóu de acordo na primeira parte de afirmaçom que a violencia é o último recurso, pero é, induvidávelmente, um recurso. Legítimo. Isto defendía Ortega, no prólogo de “La rebelión de las masas”, cando criticaba a postura dos pacifistas afirmando, umha e outra vez, que a loita, malia nom ser desejável, é um recurso inevitável -como, por outra parte, demostra a historia humana- É absurdo negar esta realidade, por máis que sone mal, e que esteja á contra da moda actual. Porque nom nos enganemos : ainda que en ningumha época o home gostóu da violencia -sobor de todo da exercida contra del- a violencia per se, nunca estivo -ata hoje- desacreditada. Todo o contrario. As historias de heróis populares -que agora fican relegadas á ficçom- sempre gozaron de gran predicamento.
[Violencia doméstica]
Preocúpame profundamente a desacreditaçom da violencia na sociedade actual. Dentro da campanha de eliminar do home a capacidade de julgar, e froito da manipulaçom e da demagogia informativa, a violencia legítima e justificada do individuo aparece contínuamente asociada e identificada com o vandalismo, os disturbios, a delincuencia, ou, simplemente, a poca educación. Sacada de contexto, qualquer acçom violenta é reprovável. Pero sucede que, tristemente, cada vez é máis difícil exercer a violencia de forma adecuada.
Hoje en día, a forte violencia que exercen sobor de nós, é aplicada a distancia, geralmente com intermediarios. De esta forma, a [re]acçom da persoa, tentando dirigir a súa rabia contra o responsável da afrenta nom atopa máis destinatario que a probe telefonista, o dependente precario, ou o funcionario de turno que “nom sabe”, “nom pode” ou “nom está o xefe”. A folha de reclamaçoms, a pataleta estéril, a carta ó director é o que nos queda, no canto da merecida hostia que debería levar o responsable da aerolínea, companhía telefónica, ou a aseguradora que nom responden.
[Sucedáneos]
Así, todos acumulamos rabia contida, violencia reprimida que remata explotando onde seja : no campo de fútbol, num atasco, na taquilha do metro, no trabalho, en casa. Sí : desproporcionadamente e fora de lugar.
Seguramente para compensar esta grave deficiencia e ajudar a baixar os nivéis de adrenalina e testosterona, o mundo proporciona umha serie de inimigos virtuáis cós que um pode desfogarse asistindo a tertulias e manifestaçoms : o terrorismo, a pobreza, o lume, e a propia violencia. Así pretenden, ademáis, que nom nos fixemos nos opresores, os que provocan a pobreza, os beneficiados do lume, e os violentos de escura justificaçom.
[Colofón]
Conluíndo : á violencia sucédelhe o mesmo que aos fármacos, que o estado decide cándo é medicina e cándo é droga. Nom habendo ademáis, a priori, nada que permita distinguir umha de outra. A violencia, por sí, nom é nem boa nem mala. Depende de cada cas@. A superestructura da sociedade quere que despreciemos genéricamente a violencia, porque precisamente, o principal objectivo da violencia tem que ser esa superestructura.
[Excusa]
Pido desculpas por este post tam longo. Como dizía Pascal, nom tiven tempo para escrever um máis curto.
