Historia da historia
Fai anos, cando era um cándido rapaz de 15 anos, lín um livro titulado “Supermemoria”. Nel explicábase um método para potenciar a memoria, e para lembrar as cousas com máis facilidade. O método consistía, básicamente, en crear umha historia, un conto, coas cousas que había que lembrar. Canto máis estrambótica melhor. Por ejemplo, se trataba de lembrar umha sucesión de 50 números (espectacular experimento que eu realizaba), cada dígito tinha asociado um objecto, e había que construir, según se lían os números, umha historia surealista, com este objectos. O método funcionaba.
Có tempo, decatéime de que este método nom é senom levar ás últimas consecuencias o funcionamento habitual da memoria.
A memoria é umha magnífica novelista. Aquel conjunto de feitos absurdos, incomprensíveis, incoherentes, ou escasamente lógicos, que um día forom presente, som, na memoria, o relato perfeito do que nunca sucedéu. É o atractivo da memoria : mirando hacia atrás, as cousas tenhen senso. E digo tenhen, que nom tinhan. Porque nom hai que deixarse enganar pola memoria : as cousas nom tinhan senso no pasado : tenhen senso ahora que son pasado.
Qualquer tempo pasado nom foi milhor. O atractivo do pasado nom é que seja o relato do melhor que tivemos. O atractivo do pasado é que é um relato. Coherente, comprensível. Mirar ó noso pasado é como mirar umha película, ou ler umha novela. Feitos ordenados, com relaçoms causáis claras.
Sucede o mesmo coa historia. A historia é o registro novelado de umha realidade ambigua, que nunca tivo senso. Sóese dizer que os pobos que nom lembran o seu pasado están condeados a repetilo. Fermosa mentira. O home (escrito está dende o eclesiastés) está condeado a repetir o pasado, e lembralo nom ajuda gran cousa a evitalo. Porque lembralo nom é conhecelo ou conhecerse.
Os primeiros historiadores (herodotos, catones), os antigos contadores de gestas eran (honestos) novelistas que sabían que facían, sabían que estaban a inventar umha novela mítica da memoria. Sabían que o que contaban nom era umha foto da realidade pasada, senóm umha historia, umha certa ordenaçom de feitos e causas que para o entendimento tinhan senso e que eran, polo tanto, susceptíveis de ser lembrados. Nesa época nom existía distinçom entre a historia e umha historia. Esa puxémola nós a posteriori.
Penso (postulo) que o pasado/historia comezóu a ter certo (e inxustificado) prestixio, comezóu a se falar da ciencia da historia, cando se comezóu a falar de ciencia, de eses supostos fenómenos ordenados, controláveis, repetíveis. Cando Galileo repitéu o enésimo lanzamento dum objecto dende a torre de Pisa com semelhante (para o científico idéntico) resultado, o mundo lanzóuse a celebrar que o tempo é repetível, que as mesmas condiçoms iniciáis levan ós mesmos resultados. Que Napoleón nom podería deixar de ir a Waterloo a perder umha batalha.
Comezóuse a pensar num tempo isotrópico, reversível. E a historia comezóu a ser coma umha relaçom de feitos abstractos, um frío experimento científico, algo que se pode estudar. Nom máis um fermoso relato. Nom máis o mito.
Có tempo Galileo caéu da torre. Fai tempo que a ciencia, de tanto achegarse á realidade, chocóu com ela. Agora a ciencia (nom nos enganemos) está a ser sustituida pola tecnología, que é como o tío rico de América: que como nom pode predecir o caudal dum río, fai um encoro para controlalo. A ciencia tentaba estudar a realidade : a tecnología fuxe da realidade construíndo umha propia á medida dos seus presupostos (apropiada e polisémica palavra).
Có tempo, decatéime de que este método nom é senom levar ás últimas consecuencias o funcionamento habitual da memoria.
A memoria é umha magnífica novelista. Aquel conjunto de feitos absurdos, incomprensíveis, incoherentes, ou escasamente lógicos, que um día forom presente, som, na memoria, o relato perfeito do que nunca sucedéu. É o atractivo da memoria : mirando hacia atrás, as cousas tenhen senso. E digo tenhen, que nom tinhan. Porque nom hai que deixarse enganar pola memoria : as cousas nom tinhan senso no pasado : tenhen senso ahora que son pasado.
Qualquer tempo pasado nom foi milhor. O atractivo do pasado nom é que seja o relato do melhor que tivemos. O atractivo do pasado é que é um relato. Coherente, comprensível. Mirar ó noso pasado é como mirar umha película, ou ler umha novela. Feitos ordenados, com relaçoms causáis claras.
Sucede o mesmo coa historia. A historia é o registro novelado de umha realidade ambigua, que nunca tivo senso. Sóese dizer que os pobos que nom lembran o seu pasado están condeados a repetilo. Fermosa mentira. O home (escrito está dende o eclesiastés) está condeado a repetir o pasado, e lembralo nom ajuda gran cousa a evitalo. Porque lembralo nom é conhecelo ou conhecerse.
Os primeiros historiadores (herodotos, catones), os antigos contadores de gestas eran (honestos) novelistas que sabían que facían, sabían que estaban a inventar umha novela mítica da memoria. Sabían que o que contaban nom era umha foto da realidade pasada, senóm umha historia, umha certa ordenaçom de feitos e causas que para o entendimento tinhan senso e que eran, polo tanto, susceptíveis de ser lembrados. Nesa época nom existía distinçom entre a historia e umha historia. Esa puxémola nós a posteriori.
Penso (postulo) que o pasado/historia comezóu a ter certo (e inxustificado) prestixio, comezóu a se falar da ciencia da historia, cando se comezóu a falar de ciencia, de eses supostos fenómenos ordenados, controláveis, repetíveis. Cando Galileo repitéu o enésimo lanzamento dum objecto dende a torre de Pisa com semelhante (para o científico idéntico) resultado, o mundo lanzóuse a celebrar que o tempo é repetível, que as mesmas condiçoms iniciáis levan ós mesmos resultados. Que Napoleón nom podería deixar de ir a Waterloo a perder umha batalha.
Comezóuse a pensar num tempo isotrópico, reversível. E a historia comezóu a ser coma umha relaçom de feitos abstractos, um frío experimento científico, algo que se pode estudar. Nom máis um fermoso relato. Nom máis o mito.
Có tempo Galileo caéu da torre. Fai tempo que a ciencia, de tanto achegarse á realidade, chocóu com ela. Agora a ciencia (nom nos enganemos) está a ser sustituida pola tecnología, que é como o tío rico de América: que como nom pode predecir o caudal dum río, fai um encoro para controlalo. A ciencia tentaba estudar a realidade : a tecnología fuxe da realidade construíndo umha propia á medida dos seus presupostos (apropiada e polisémica palavra).
Nestas circunstancias é lógico o fenómeno paralelo que sucede coa ciencia da memoria : a historia está a ser sustituida polo periodismo. Se nom se entende a realidade, constrúese umha á medida dos presupostos. Dende a cobertura de actos oficiáis ós reality shows, o periodismo novela umha realidad inventada. Mentras ciencia e historia descansan no limbo dos justos a súa derrota, tecnología e periodismo avanzan triunfantes, convergendo cara á interfaz única : a pantalha. E cara ó suceso único : o espectáculo.
I eu pregúntome : tem algum futuro a memoria?
0 comentarios